ດິນ Soil

ດິນ

ດິນແມ່ນເກີດຈາກການຜຸພັງຂອງຫີນຕ່າງໆໂດຍໃຊ້ໄລຍະເວລາຍາວນານຫຼາຍປີ ເຊິ່ງຫີນທີ່ຜຸພັງເຫຼົ່ານີ້ມີຫຼາຍຂະໜາດ.

ເມື່ອປະສົມເຂົ້າກັບຊາກພືດ, ຊາກສັດ, ນໍ້າ ແລະ ອາກາດກໍ່ຈະກາຍເປັນເນື້ອດິນ.

ຄວາມສຳຄັນຂອງດິນຕໍ່ພືດ:

ດິນເຮັດໜ້າທີ່ເປັນສິ່ງຄໍ້າຈູນ ແລະ ຍຶດຈັບຮາກຂອງພືດ, ເປັນແຫຼ່ງໃຫ້ຄວາມຊຸ່ມຊື່ນ ຫຼື ແຫຼ່ງນໍ້າ, ໃຫ້ອາກາດ

ເພື່ອຫາຍໃຈແກ່ຮາກພືດ, ໃຫ້ແຮ່ທາດອາຫານຕ່າງໆທີ່ຈຳເປັນຕໍ່ການຈະເລີນເຕີບໂຕເຊັ່ນ: ໄນໂຕຣເຈນ, ຟົດສະຟໍ,

ໂພແຕັດຊຽມ ແລະ ທາດອື່ນໆ.

ປະເພດຂອງດິນ:

ດິນມີ 3 ປະເພດໃຫຍ່ໆຄື: ດິນໜຽວ, ດິນຊາຍ ແລະ ດິນຕົມ.

ດິນໜຽວ:

ປະກອບດ້ວຍດິນໜຽວ 60%, ຊາຍ 20% ແລະ ຊາຍແປ້ງ 20%. ມີເນື້ອດິນທີ່ລະອຽດຫຼາຍ ແລະ ເມື່ອປະສົມກັບ

ນໍ້າຈະມີຄວາມໜຽວ ຈົນສາມາດປັ້ນເປັນກ້ອນ ຫຼື ເສັ້ນຍາວໄດ້. ເປັນດິນທີ່ອູ້ມນໍ້າໄດ້ດີ, ມີຄວາມສາມາດໃນການ

ຍຶດຈັບ ແລະ ແລກປ່ຽນທາດອາຫານຂອງພືດໄດ້ປະລິມານສູງ, ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງເໝາະສົມສຳລັບການປູກເຂົ້າ ຫຼື ພືດທ ີ່

ມັກດິນຊຸ່ມຊື່ນສູງເພາະສາມາດເກັບນໍ້າໄວ້ໄດ້ດົນ.

ດິນຊາຍ:

ປະກອບດ້ວຍຊາຍ 80%, ຊາຍແປ້ງ 10% ແລະ ດິນໜຽວ 10%. ເປັນດິນທີ່ມີຄວາມສາມາດໃນການລະບາຍນໍ້າ

ແລະ ອາກາດໄດ້ດີ, ເຮັດໃຫ້ບໍ່ສາມາດກັກເກັບນໍ້າໄດ້ດີ, ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນຕໍ່າ. ເຊິ່ງພືດທີ່ນິຍົມປູກໃນດິນປະເພດ

ນີ້ສ່ວນໃຫຍ່ເປັນພືດບໍ່ມັກນໍ້າຫຼາຍເຊັ່ນ: ຖົ່ວດິນ, ມັນດ້າງ ແລະ ອື່ນໆ.

ດິນຕົມ:

ປະກອບດ້ວຍ ຊາຍ 40%, ຊາຍແປ້ງ 40% ແລະ ດິນໜຽວ 20%. ເປັນດິນປະເພດທີ່ມີເນື້ອຂ້ອນຂ້າງລະອຽດ

ແລະ ເມື່ອສຳຜັດຈະໜຽວນຸ່ມໆຕິດມື, ມີການລະບາຍນໍ້າໄດ້ປານກາງ ຖືໄດ້ວ່າຈັດເປັນດິນທີ່ເໝາະສົມກັບການເພາະ

ປູກທີ່ສຸດ ເຊິ່ງສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນພົບດິນປະເພດນີ້ຕາມແຄມແມ່ນໍ້າຕ່າງໆ ແລະ ປະຊາຊົນກໍ່ນິຍົມນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນການປູກ

ພືດຜັກຕ່າງໆເຊັ່ນ: ຜັກກາດ, ຜັກບົ້ງ, ມັນຝຣັ່ງ, ຫົວກະລົດ ແລະ ອື່ນໆ.

ຊັ້ນດິນ:

ນັກທໍລະນີວິທະຍາໄດ້ກຳນົດຊັ້ນດິນ ໂດຍໃຊ້ລັກສະນະທາງກາຍຍະພາບອອກເປັນ 5 ຊັ້ນຄື:

ກ. ຊັ້ນໂອ (O) ເປັນຊັ້ນດິນເທິງສຸດມັກມີສີດຳ ປະກອບດ້ວຍອິນຊີວັດຖຸຫຼາຍ ຫຼື ຮີວມັສ, ເຊິ່ງເປັນຊາກພືດ, ຊາກສັດ

ເຮັດໃຫ້ເປັນຊັ້ນດິນທີ່ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນທີ່ສຸດ ມີສິ່ງທີ່ມີຊີວິດອາໄສຢູ່ຫຼາຍໃນຊັ້ນນີ້ເຊັ່ນ: ຂີ້ກະເດືອນ, ຕົວອ່ອນ

ຂອງແມງໄມ້ ແລະ ອື່ນໆ. ດິນຊັ້ນນີ້ ສ່ວນໃຫຍ່ພົບໃນພື້ນທີ່ປ່າທຳມະຊາດ.

ຂ. ຊັ້ນເອ (A) ເປັນດິນຊັ້ນເທິງເປັນຊັ້ນທີ່ມີນໍ້າຊຶມຜ່ານຫຼາຍທີ່ສຸດ, ດິນຊັ້ນເອສ່ວນໃຫຍ່ປະກອບດ້ວຍແຮ່ ແລະ ອິນ

ຊີວັດຖຸທີ່ຍ່ອຍສະຫຼາຍສົມບູນແລ້ວເຮັດໃຫ້ດິນມີສີເຂັ້ມ. ໃນພື້ນທີ່ກະສິກຳດິນຊັ້ນເອມີການຖືກໄຖພວນດິນ, ມີການ

ປັບປຸງ ຫຼື ປະສົມກັບອິນຊີວັດຖຸ ແລະ ປຸ໋ຍເຄມີຕ່າງໆໃນການຜະລິດ. ໂດຍປົກກະຕິໂຄງສ້າງຂອງດິນຊັ້ນເອຈະເປັນ

ກ້ອນກົມໆ ແຕ່ຖ້າດິນເກີດມີການອັດແໜ້ນໂຄງສ້າງຂອງດິນຊັ້ນນີ້ກໍ່ຈະກາຍເປັນແຜ່ນ.

ຄ. ຊັ້ນບີ(B) ເປັນດິນຊັ້ນລຸ່ມເນື້ອດິນ ແລະ ໂຄງສ້າງເປັນແບບກ້ອນສີ່ຫລ່ຽມ ຫຼື ເປັນແທ່ງ, ເຊິ່ງເກີດຈາກການຊະ

ລ້າງແຮ່ທາດຕ່າງໆຜ່ານຊັ້ນເອ ລົງມາສະສົມໃນຊັ້ນບີໃນເຂດອາກາດຮ້ອນຊຸ່ມດິນຊັ້ນນີ້ສ່ວນໃຫຍ່ຈະມີສີນໍ້າຕານແດງ

ເນື່ອງຈາກການສະສົມຂອງທາດເຫຼັກ.

ງ. ຊັ້ນຊີ(C) ເກີດຈາກການຜຸພັງຂອງຫີນກຳເນີດດິນ ໃນຊັ້ນນີ້ຈະບໍ່ມີການຕົກຕະກອນຂອງວັດຖຸຈາກການເຊາະລ້າງ

ແລະ ບໍ່ມີການສະສົມຂອງອິນຊີວັດຖຸ.

ຈ. ຊັ້ນອາ(R) ເປັນຊັ້ນຂອງວັດຖຸຕົ້ນກຳເນີດດິນ ຫຼື ຫີນດານເປັນຊັ້ນດິນທີ່ມີແຕ່ຫີນແຂງຮຽງຕົວກັນແໜ້ນເຮັດໃຫ້ບໍ່ມີ

ການສະສົມຂອງແຮ່ທາດ ແລະ ບໍ່ມີການຊຶມຜ່ານຂອງນໍ້າໄດ້.

ສາເຫດການເຊາະເຈື່ອນ ແລະ ຊຸດໂຊມຂອງດິນ

ກ. ການເຊາະເຈື່ອນຂອງດິນດ້ວຍນໍ້າ ເມື່ອຝົນຕົກເຮັດໃຫ້ນໍ້າມີປະລິມານຫຼາຍຕົກກະທົບໃສ່ໜ້າດິນໂດຍກົງ ເຮັດໃຫ້

ເກີດມີການເຊາະໜ້າດິນໃຫ້ລອຍໄປກັບນໍ້າເຊິ່ງລະດັບຄວາມຮຸນແຮງໃນການເຊາະລ້າງຈະກິນພື້ນທີ່ກວ້າງ ຫຼື ໜ້ອຍ

ຫຼາຍເທົ່າໃດແມ່ນຂຶ້ນກັບລະດັບຄວາມຮຸນແຮງຂອງຝົນ ແລະ ປະລິມານພືດທີ່ປົກຄຸມໜ້າດິນ.

ຂ. ການຕັດໄມ້ທຳລາຍປ່າ, ການເຜົາປ່າເພື່ອທຳການຜະລິດເຮັດໃຫ້ໜ້າດິນເປີດ ແລະ ຖືກເຊາະລ້າງໂດຍນໍ້າ ແລະ

ລົມ, ເມື່ອຝົນຕົກແຮງນໍ້າຈະເຊາະລ້າງເອົາດິນທີ່ອຸດົມສົມບູນໄປກັບນໍ້າເຮັດໃຫ້ດິນມີຄຸນນະພາບຊຸດໂຊມລົງ.

ຄ. ການປູກພືດ, ການກະກຽມດິນ ແລະ ປູກພືດທີ່ບໍ່ຖືກວິທີ ຈະກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍກັບດິນຫຼາຍຢ່າງເຊັ່ນ:

ໄຖພວນດິນໃນຂະນະທີ່ດິນແຫ້ງເຮັດໃຫ້ດິນທີ່ອຸດົມສົມບູນປິວລອຍໄປຕາມລົມ, ການປູກພືດບາງຊະນິດທີ່ເຮັດໃຫ້ດິນ

ເສຍຄວາມອຸດົມສົມບູນເຊັ່ນ: ຢາງພາລາ, ໄມ້ວິກ...ການເຜົາປ່າ ຫຼື ການເຜົາຕໍເຟືອງຈະເຮັດໃຫ້ຮີວມັດໃນດິນເຊື່ອມ

ສະພາບກໍ່ໃຫ້ເກີດຜົນເສຍໃນດິນ, ການໃຊ້ປຸ໋ຍເຄມີ ແລະ ຢາຂ້າແມງໄມ້ຈະທຳລາຍຈຸລິນຊີ ແລະ ໂຄງສ້າງຂອງ

ດິນເຮັດໃຫ້ດິນຊຸດໂຊມ ແລະ ອາດບໍ່ສາມາດນຳໃຊ້ໃນການເພາະປູກໄດ້ອີກເລີຍ.

ການອະນຸລັກດິນ

ກ. ການນຳໃຊ້ທີ່ດິນຢ່າງຖືກຕ້ອງ ແລະ ເໝາະສົມກໍ່ຄືການປູກພືດທີ່ຄຳນຶງເຖິງຊະນິດພັນທີ່ເໝາະສົມກັບສະພາບ

ດິນ, ການປູກພືດ ແລະ ໄຖພວນດິນຕາມລະດັບຄວາມຄ້ອຍຊັນຂອງດິນເພື່ອປ້ອງກັນການເຊາະລ້າງໜ້າດິນ.

ຂ. ການບຳລຸງດິນ ຄືການເພີ່ມທາດອາຫານໃຫ້ແກ່ດິນເຊັ່ນ: ນໍ້າສະກັດຊີວະພາບ, ຝຸ່ນບົ່ມ, ຝຸ່ນຄອກ, ການປູກພືດ

ຕະກຸນຖົ່ວ ແລະ ອື່ນໆ.

ຄ. ການປ້ອງກັນການຊຸດໂຊມຂອງດິນ ຄືການປູກພືດຄຸມດິນ, ການປູກພືດໝູນວຽນ, ການປູກພືດບັງລົມ, ການໄຖ

ພວນຕາມລະດັບຄວາມຄ້ອຍຊັນຂອງພື້ນດິນ, ການເຮັດຄັນຄູດິນປ້ອງກັນການໄຫຼ ແລະ ການເຊາະລ້າງໜ້າດິນ,

ລວມເຖິງການບໍ່ເຜົາປ່າ ຫຼື ເຮັດໄຮ່ເລື່ອນລອຍ.

ງ. ການໃຫ້ຄວາມຊຸ່ມຊື່ນແກ່ດິນ ຄືການລະບາຍນໍ້າອອກຈາກພື້ນທີ່ດິນທີ່ມີນໍ້າຖ້ວມຂັງ, ການຈັດການນໍ້າເຂົ້າສູ່ພື້ນ

ທີ່ດິນທີ່ແຫ້ງແລ້ງ ແລະ ການໃຊ້ພືດ ຫຼື ວັດສະດຸເຊັ່ນ: ຫຍ້າ, ເຟືອງເຂົ້າ, ໃບໄມ້ ແລະ ອື່ນໆມາຄຸມດິນ ຈະຊ່ວຍ

ໃຫ້ດິນມີຄວາມຊຸ່ມຊື່ນ ແລະ ມີຄວາມອຸດົມສົມບູນຂຶ້ນ.

 

Inflorescence
Scientific classification
Kingdom:	Plantae
Clade:	Tracheophytes
Clade:	Angiosperms
Clade:	Monocots
Clade:	Commelinids
Order:	Poales
Family:	Poaceae
Genus:	Oryza
Species:	O. sativa
Binomial name
Oryza sativa L.

ເຂົ້າໄກ່ນ້ອຍເຫຼືອງ [Yellow Chicken Rice]

ລັກສະນະພືດສາດ

ລຳຕົ້ນແຂງແຮງ, ບໍ່ລົ້ມ, ສູງ 116−118 ຊມ, ມີປະມານ 10 ຕົ້ນຕໍ່ສຸ່ມ. ຂໍ້ຂອງລຳຕົ້ນສີຂຽວ. ປ້ອງລຳຕົ້ນບາງ, ສີຄໍາອ່ອນ. ແຜ່ນໃບກ້ຽງ, ສີຂຽວອ່ອນ. ກາບໃບສີຂຽວ. ມູມໃບຕັ້ງຊື່. ລີ້ນໃບປາຍກົ່ງ, ສີຂາວ. ຄໍໃບສີຂຽວອ່ອນ. ຫູໃບສີຂຽວ. ວັນອອກດອກ 126 ວັນ. ເກສອນແມ່ສີເຫຼືອງ. ມູມໃບວີເຕື່ອຍລົງ. ຮວງໜາ, ຮວງກ່ອງ, ຍາວ 27−29 ຊມ. ການແຕກກິ່ງຂັ້ນທີ 2 ຂອງຮວງມີຫຼາຍ. ຫາງເຂົ້າສັ້ນ ແລະ ມີບາງເມັດ, ສີນໍ້າຕານ. ເມັດເຕັມຫຼາຍ<90%, ລົ່ນຈາກຮວງ <1%, ເມັດສີນໍ້າຕານ, ປິກເມັດສີນໍ້າຕານ, ລວງຍາວຂອງປີກເຂົ້າ<25%, ເປືອກເມັດເຂົ້າສີເຫຼືອງ, ກ້ຽງ. ນໍ້າໜັກຂອງເມັດ 1000 ເມັດ ເທົ່າ 24 ກຣາມ, ຂະໜາດຂອງເມັດ 7.11 x 3.7 ມມ, ຄວາມໜາ 2.33 ມມ. ເຈັ້ຍຫູ້ມເມັດເຂົ້າສານສີຂາວ, ມີຄວາມຫອມ.

ການນຳໃຊ້

ເຂົ້າໄກ່ນ້ອຍສາມາດຜະລິດໄດ້ 4−6 ໂຕນ/ຮຕ, ເປັນອາຫານຫຼັກ ແລະ ປຸງແຕ່ງເປັນຂອງຫວານ, ລາຄາເຂົ້້າເປືອກ 4000 ກີບ/ກລ ແລະ ລາຄາເຂົ້າສານ 8000 ກີບ/ກລ, ສ່ວນຂາຍຢູ່ວຽງຈັນທີ່ເປັນຖົງສຳເລັດຮູບລາຄາປະມານ 12,000 ກິບ, ຜູ້ບໍລິໂພກມີຄວາມຕ້ອງການສຸງເນື່ອງຈາກມີຄຸນນະພາບດີ ເມື່ອນື້ງສຸກຈະອ່ອນ ແລະ ມີຄວາມຫອມ. ມີບໍລິສັດເບຍລາວໄດ້ນຳເອົາເຂົ້າໄກ່ນ້ອຍເພື່ອຜະລິດເປັນເບຍທີ່ມີຄຸນພາບດີ.

ກັນຊາ Cannabis indica

ການຈຳແນກຊັ້ນທາງວິທະຍາສາດ
ອານາຈັກ:	Plantae
ບໍ່​ໄດ້​ຈັດ​ລຳ​ດັບ:	Angiosperms
ບໍ່​ໄດ້​ຈັດ​ລຳ​ດັບ:	Eudicots
ບໍ່​ໄດ້​ຈັດ​ລຳ​ດັບ:	Rosids
ອັນ​ດັບ:	Rosales
ວົງ:	Cannabaceae
ສ​ກຸນ:	Cannabis
ສ​ປີ​ຊີ​ສ​໌:	C.  indica
ຊື່ທະວີນາມ
Cannabis indica Lam.

ກັນຊາ (ຊື່ວິທະຍາສາດ: Cannabis indica (Cannabis sativa forma indica) ເປັນ​ຊື່​ຂອງ​ພືດ​ລົ້ມ​ລຸກ​ຊະນິດ​ໜຶ່ງ ໃນ​ວົງ Cannabidaceae ໃບ​ມົນ​ແສກ​ເລິກ​ເຂົ້າໄປ​ທາງ​ກ້ານ​ຫຼາຍ​ແສກ ດອກ​ສີ​ຂຽວ ຊໍ່​ດອກ​ເພດ​ຜູ້​ແລະ​ຊໍ່​ດອກ​ເພດ​ແມ່​ຢູ່​ຕ່າງ​ຕົ້ນ​ກັນ ໃບ​ແລະ​ຊໍ່​ດອກ ​ເພດແມ່​ ທີ່​ແຫ້ງ​ໃຊ້​ສູບ​ມີສະພະຄຸນ​ເຮັດໃຫ້​ມຶນ​ເມົາ ເປືອກ​ລຳ​ຕົ້ນ​ໃຊ້​ເຮັດ​ເຊືອກ​ປ່ານ​ແລະ​ຕຳ​ແຜ່ນ

ລັກສະນະ

ຕົ້ນ​ກັນ​ຊາ​ມີ​ລັກສະນະ​ທົ່ວ​ໄປຄື: ລຳ​ຕົ້ນ​ສູງ​ປະ​ມານ 2-5 ແມັດ ໃບ​ລ້ຽງ​ຄູ່​ເມື່ອ​ໃຫຍ່​ເຕັມໄ​ວ ​ລຳ​ຕົ້ນ​ສູງ​ປະ​ມານ 2-4 ຟຸດ ລັກສະນະ​ໃບ​ຈະ​ແຍກ​ອອກ​ເປັນ​ແສກ​ປະ​ມານ 5-8 ແສກ ມີ​ລັກສະນະ​ຄ້າຍ​ໃບ​ມັນ​ຕົ້ນ ​ທີ່​ຂອບ​ໃບ​ທຸກ​ໃບ​ຈະ​ມີ​ຮອຍ​ຫຍັກ​ຢູ່​ເປັນ​ລະ​ຍະໆ ອອກ​ດອກ​ເປັນ​ຊໍ່​ນ້ອຍໆ ຕາມ​ງ່າມ​ຂອງ​ກິ່ງ​ແລະ​ກ້ານ ສ່ວນ​ທີ່​ຄົນ​ນຳ​ມາ​ເສບ​ໄດ້​ແກ່​ສ່ວນ​ຂອງ​ຍອດ​ຊໍ່​ດອກ​ກັນ​ຊາ ໂດຍ​ນຳ​ມາ​ຕາກ​ ຫລື​ ອົບ​ແຫ້ງ ແລ້ວ​ບົດ ​ຫລື​ຫັ່ນ​ ໃຫ້ເປັນ​ຜົງ​ຫຍາບໆ ຈາກ​ນັ້ນ​ຈຶ່ງ​ນຳ​ມາ​ຍັດ​ໄສ້​ຢາ​ສູບ (ແຕກ​ຕ່າງ​ຈາກຢາສູບ​ທົ່ວ​ໄປ​ທີ່​ໄສ້​ຈະ​ມີ​ສີ​ຂຽວ ຕ່າງ​ຈາກ​ໄສ້​ຢາ​ສູບ​ທີ່​ມີ​ສີ​ນ້ຳ​ຕານ ແລະ​ຂະນະ​ຈຸດ​ສູບ​ຈະ​ມີກ​ິ່ນ​ເໝືອນ​ຫຍ້າ​ແຫ້ງ​ໄໝ້​ໄຟ) ຫລື​ອາດ​ສູບ​ດ້ວຍ​ກ່ອງ ​ຫລື​ບ້ອງ​ກັນຊາ,​ໃຊ້​ຫຍ້ຳ​ ຫລື ​ປະສົມ​ລົງ​ໃນ​ອາຫານ​ຮັບປະທານ ປະຈຸບັນ​ຮູບ​ແບບ​ຂອງ​ກັນຊາ​ທີ່​ພົບ ນອກ​ຈາກ​ຈະ​ພົບ​ໃນ​ລັກສະນະ​ຂອງ​ກັນຊາ​ສົດ ກັນ​ຊາ​ແຫ້ງ​ອັດ​ເປັນ​ແທ່ງ​ເປັນ​ກ້ອນ​ແລ້ວ ຍັງ​ອາດ​ພົບ​ໃນ​ຮູບ​ຂອງ "ນ້ຳ​ມັນ​ກັນ​ຊາ" (Hashish Oil) ຊຶ່ງ​ມີ​ລັກສະນະ​ເປັນ​ຂອງ​ແຫລວ​ສີ​ນ້ຳ​ຕານ​ເຂ້ັມ​ຫລື​ສີ​ດຳ ຊີ່ງ​ໄດ້​ຈາກ​ການ​ນຳ​ກັນ​ຊາ​ມາ​ຜ່ານ​ກະ​ບວນ​ກາ​ນ​ຫຼາຍໆ ເທື່ອ ຈຶ່ງ​ໄດ້​ເປັນ​ນ້ຳ​ມັນ​ກັນ​ຊາ​ທີ່​ມີ​ປະລິມານ​ສານ​ອອກ​ລິດ​ຕໍ່​ຈິດ​ປະສາດ​ສູງ​ເຖິງ 20-60% ຫລື​ ອາດ​ພົບ​ໃນ​ລັກສະນະ​ຂອງ "ຢາງ​ກັນ​ຊາ" (Hashish) ເປັນ​ຢາງ​ແຫ້ງ​ທີ່​ໄດ້ຈາກ​ຊໍ່​ດອກ​ກັນ​ຊາ ຊຶ່ງ​ໂດຍ​ທົ່ວ​ໄປ​ຈະ​ມີ​ລິດ​ແຮງ​ກວ່າ​ກັນ​ຊາ​ສົດ ແລະ ​ມີ​ປະລິມານ​ສານ​ອອກ​ລິດ​ຕໍ່​ຈິດ​ປະສາດ ປະ​ມານ 4-8 ເທົ່າ^[1]

ເຊື້ອລາ (ສະກຸນ phytophthora)

 ເຊື້ອຣາ​ສະກຸນ phytophthora ​ເປັນສະກຸນ​ນຶ່ງບັນຈຸ​ຢູ່​ໃນ 9 ສະກຸນ​ທີ່​ເປັນ​ສາຍ​ເຫດກໍ່​ໃຫ້​ເກີດ​ພະຍາດ​ພືດ ​ໃນ​​ເຫຼົ່າ Oomycetes ​​ເຊິ່ງ​ມີ​ລັກສະນະ​ຮູບ​ຮ່າງ ​ແລະ ຈະ​ເລີ​ນ​ເຕີບ​ໂຕ​ຄ້າຍຄື​ເຊື້ອຣາ (Fungus-like) ​ແລະ ຖືກ​ກໍານົດ​ໃຫ້​ເປັນ​ພວກ Stramenopiles ​ເຊິ່ງ​ແມ່ນພວກ​ທີ່​ສ້າງ Zoospore ມີ​ຫາງ 2 ຫາງ ທີ່​ມີ​ຄວາມ​ຍາວ​ບໍ່​ເທົ່າ​ກັນ, ການ​ສ້າງ Zoospore ຂອງ​ເຊື້ອຣາ​ສະກຸນ Phytophthora ເກີດ​ຈາກ​ການ​ແບ່ງ​ຕົວ​ຂອງທາດ​ຈຸ​ລັງ (Cytoplasm) ພາຍ​ໃນ Sporangia, Zoospore ບໍ່ມີຂອບ​ຈຸ​ລັງ (Cell wall) ​ແຕ່​ມີ​ເຈ້ຍ​ຫຸ້ມ​ຈຸ​ລັງ (Plasmamembrane) ​ເມື່ອ Zoospore ລອຍ​ນໍ້າ ຫຼື ​ເຄື່ອນ​ທີ່​ໄປ​ພົບ​ຕົ້ນພືດ​ກາ​ຝາກ​ຈະ​ປ່ອຍ​ຫາງ​ຖີ້ມ ​ແລະ ​ເຂົ້າປໍ້ (Encyst) ພ້ອມກັບ​ມີ​ການ​ສ້າງຂອບ​ຈຸ​ລັງທີ່​ມີ​ສ່ວນ​ປະກອບ​ຂອງ​ເຊ​ລລຸຍ​ໂລ​ສ (Cellulose) ພາຍ​ໃນ 5-10 ນາທີ ສະ​ປໍ​ຈະ​​ແຕກ​ງອກ​ເປັນ​ເສັ້ນ​​ໄຍ​ແລ້ວ​ເຂົ້າທໍາລາຍ​ພືດ​ໂດຍ​ກົງ, ວົງ​ຈອນ​ຊີວິດ​ຂອງເຊື້ອຣາ​ສະກຸນ  Phytophthora ມີ​ປະມານ 50% ຂອງ​ຊະນິດ ​ແມ່ນ​ເປັນ​ພວກ​ປະສົມ​ຕົວ​ເອງ (Homothallic) ​ເມື່ອ​ມັນ​ເຂົ້າທໍາລາຍ​ພືດແລ້ວ ​ຈະ​ມີ​ການ​ປະສົມພັນ​ດ້ວຍ​ຕົວ​ເອງ​ເກີດ​ເປັນ Oospores ທີ່​ມີ​ຂອບ​ຈຸ​ລັງໜາຢູ່​ພາຍ​ໃນ​​ແພ​ຈຸ​ລັງພືດ, ສ່ວນ​ທີ່​ເຫຼືອ​ເປັນ​ພວກ​ທີ່​ມີ​ຄູ່​ປະສົມ​ພັນ​ຕ່າງ​ກັນ (Heterothallic) ລະຫວ່າງ 2 ​ເຊື້ອບວກ ​ແລະ ​ເຊື້ອລົບ (A1 ​ແລະ A2) ​ເມື່ອ​ປະສົມ​ເຂົ້າກັນ​ແລ້ວ​ຈະ​ເກີດ​ເປັນ Oospores ​ ​ມີ​ຄວາມ​​ທົນທານ​ຕໍ່ສະພາບ​ແວດ​ລ້ອມທີ່​ບໍ່​ເໝາະສົມ​ໄດ້​ດີ ​ແລະ ​ມີ​ຊີວິດ​ຢູ່​​ຕາມ​ຊາກເສດ​ພືດ ຫຼື ທາດ​ອົງຄະ​ທາດ​ໃນ​ດິນໄດ້ຫຼາຍປີ ​ແລະ ມັນ​ເປັນ​ສ່ວນ​ຂະຫຍາຍ​ພັນ​ທີ່​ມີ​ອາຍຸ​ຍາວ​ກວ່າ​ສະ​ປໍ​ຊະນິດ​ອື່ນ. ນອກຈາກ​ Oospores ​ແລ້ວ ການ​ປະສົມ​ພັນ​ທີ່​ບໍ່ອາ​ໃສ​ເພດທີ່ຖືກ​ສ້າງ​ຂຶ້ນ​ເປັນ​ຈໍານວນ​ຫຼາຍ​ໃນ​ພືດ​ກາ​ຝາກ ​ເຊັ່ນ: Sporangia ຂອງ Phytophthora ບາງ​ຊະນິດ ​ເມື່ອ​ແກ່​ແລ້ວ ສະ​ປໍ​ຈະ​ຫຼຸດອອກ​ຈາກ​ກ້ານ​ໄດ້​ງ່າຍ ​ເຮັດ​ໃຫ້​ສາມາດ​ແພ່ກະຈາຍ​ໄປ​ຕາມ​ສາຍ​ລົມ​ໄດ້​ໄກ, ສ່ວນ Sporangia ທີ່ບໍ່ຫຼຸດອອກ​ຈາກ​ກ້ານ​ແມ່ນ​ອາ​ໃສ​ນໍ້າ​ເປັນ​ໂຕ​ພາ​ໄປ, ການ​ເຄື່ອນທີ່​ຂອງ Zoospores ທີ່​ມີ​ສອງ​ຫາງສາ​ມາດລອຍ​ນໍ້າ​ໄປ​ຕາມ​ແຮງ​ດຶງ​ດູດ​ຂອງ​ສານ​ເຄມີ​ ທີ່​ປ່ອຍ​ອອກ​ມາ​ຈາກ​ຮາກ​ພືດ​ທີ່​ເກີດ​ຢູ່​ໃນ​ບໍລິ​ເວນ​ນັ້ນ. ​ເຊື້ອຣາ​ສະກຸນ Phytophthora ປ່ຽນ​ແປງ​ລັກສະນະ​ຮູບ​ຮ່າງ​ໄດ້​ 4 ​ແບບ​ເມື່ອອາ​ໃສ​ຢູ່​ໃນ​ທໍາມະຊາດຄື: Sporangia, Zoospores, Chlamydospores, Oospores ສ່ວນ​ຫຼາຍ​ແມ່ນ​ອາ​ໃສ​ຢູ່​ດິນ ​ແລະ ຊາກ​ເສດ​ພືດ​ຕ່າງໆ ​ເຊິ່ງ Chlamydospores, Oospores ​ແມ່ນ​ຈະ​ຢູ່​ຂ້າມ​ລະດູ​ (ທະວີ ສະກຸນ​ສິລິ, 2549). ການ​ສືບ​ພັນ​ຂອງ​ເຊື້ອຣາ ມີ 2 ​ແບບ​ຄື: ​ແບບ​ອາ​ໃສ​ເພດ ​ແລະ ບໍ່​ອາ​ໃສ​ເພດ ຖ້າ​ມີສາຍບວກ ​ແລະ ສາຍ​ລົບ (​ເພດ​ຜູ້ ​ແລະ ​ເພດ​ແມ່) ຢູ່​ໃນ​ໂຄ​ໂລ​ນີດຽວກັນ, ການ​ສືບ​ພັນ​ທັງ​ສອງ​ແບບ​ເກີດ​ຂຶ້ນ​ໄດ້​ງາຍ​ເຊິ່ງ​ເອີ້ນ​ເຊື້ອຣາ​ພວກ​ນີ້ວ່າ Homothallic fungus  ​ແລະ ອີກ​ພວກນຶ່ງ​ແມ່ນມີສາຍບວກ ​ແລະ ສາຍ​ລົບຕ່າງ​ໂຄ​ໂລ​ນີກັນ​ ການ​ປະສົມ​ພັນ​ຈະ​ເກີດ​ຂຶ້ນ​ໄດ້​ຕ້ອງ​ມີ​ການ​ຊັກ​ນໍາ​ເຊັ່ນ: ການ​ນໍາ​ມາ​ລ້ຽງ​ໃນ​ອາຫານ​ລ້ຽງ​ເຊື້ອ​ຢູ່​ຫ້ອງ​ທົດ​ລອງ​ເຊິ່ງ​ເອີ້ນ​ເຊື້ອຣາ​ພວກ​ນີ້ວ່າ Heterothallic fungus

 

ຮັກກະເສດ, @hukased

 

ເຫັດປວກ Termite mushroom

 

ຊື່ວິທະຍາສາດ	Termitomyces clypeatus R. Heim
ຕະກຸນ	Lyophyllaceae
ຊື່ພ້ອງ	Sinotermitomyces taiwanensis M. Zang & C.M. Chen
ຊື່ອື່ນໆ	ລາວ: ເຫັດປວກ ໄທ:  ເຫັດຂອນ ອັງກິດ: Termite mushroom

ລັກສະນະພືດສາດ

ດອກເຫັດຂະໜາດກາງເຖີງຂະໜາດໃຫຍ່, ອວບໝາ; ໝວກເຫັດເປັນສີຂາວປົນສີເທົາ ແລະ ກີບສີຂາວ. ກ້ານຈະຕີດກັບເສັ້ນໃຍ, ມັກເກີດດ່ຽວ. ໝວກເຫັດ 4 (4.3–6.7) 8 ຊມ, ສີເທົາປົນສີຂາວ, ສີນ້ຳຕານເຂັ້ມ, ເປັນຮູບໂນນໂຄ້ງ, ມີໂນນສູງ ແລະ ແຫຼມ ຢູ່ກາງໝວກ (ສູງ 4−7ມມ). ກິບ ສີຂາວ, ແຍກຈາກກັນ, ກວ້າງ ແລະ ເປັນຈຸ້ມ. ກ້ານເຫັດ 6.9 (7.1–11.2) 12.3x0.9 (1.0–1.4) 1.5 ຊມ, ສີຄີມປົນສີຂາວ, ຮຽວຍາວ, ສ້ວຍເຂົ້າໄປຫາປາຍ, ມີເສັ້ນໃຍຕິດ. ສະປໍ 5.2 (5.5–7.8) 8.1x3.9 (4.2–5.2) 6μm, ຮູບຮີ ແລະ ຜາກັ້ງບາງໆ.  ດອກເຫັດສົດເມື່ອແກ່ເຕັມໄວ້ 10.6g (9.3–15.4 g). ຢູ່ພື້ນດິນ ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນປວກທີ່ຝັງດິນຢູ່.

ປະໂຫຍດການນຳໃຊ້

ຢູ່ໃນທ້ອງຖີ່ນເປັນອາຫານໄດ້ຫຼາຍຊະນີດເຊັ່ນ: ຊຸບກັບຜັກ ຫຼື ແກງກັບໜໍ່ໄມ້
ສ່ວນຫຼາຍພົບວ່າມີການແກງປະສົມກັບເຫັດອັນຫຼາກຫຼາຍຊະນີດທີ່ນີຍົມໃນລາວ.

•  ສ້າງພູມຄູ້ມກັນຂອງຮ່າງກາຍ. ຊ່ວຍປ້ອງກັນ ແລະ ຢຸດການເປັນມະເຮັງ.
•  ເສີມສ້າງຮ່າງກາຍ.
•  ຊ່ວຍໃຫ້ລະບົບຍ່ອຍອາຫານເຮັດວຽກຕາມປົກກະຕິ. ປ້ອງກັນພະຍາດຫລອດເລືອດສະຫມອງ
•  ຊ່ວຍລົດອາການໄຂ້ຍຸງ  ແລະ ຂັບສິ່ງເສດເຫຼືອຈາກຮ່າງກາຍ.
•  ຊ່ວຍປ້ອງກັນພະຍາດທາງເພດສຳພັນ.
•  ຊ່ວຍປ້ອງກັນພະຍາດເບົາຫວານ.
•  ຊ່ວຍເສີມຂະຫຍາຍຊີວິດຂອງຜູ້ຕິດເຊື້ອ HIV ຫຼື ເອດສ.
•  ລະດັບ cholesterol ແລະ ນ້ຳຕານເປັນປົກກະຕິ. ລາງໄຂມັນຕາມເສັ້ນເລືອດ
•  ຊ່ວຍໃຫ້ການໄຫຼວຽນຂອງເລືອດໃນຮ່າງກາຍດີຂຶ້ນ.
•  ສ້າງຂອງສົມດຸນຂອງລະບົບຕ່າງໆພາຍໃນຮ່າງກາຍ.

ຫມາກຄໍ້ສົ້ມ Schleichera oleosa (Lour.) Oken

ຫມາກຄໍ້ບ້ານເຮົາ

ຊື່​ທ້ອງ​ຖິ່ນ:ໝາກ​ຄໍ້ສົ້ມ

ຊື່​ສາ​ມັນ: ໝາກ​ຄໍ້ຂຽວ

ຊື່​ວິທະຍາ​ສາດ: Schleichera oleosa (Lour.) Oken

ຊື່​ວົງ: SAPINDACEAE

ລັກສະນະ​ວິ​ໄສ/ປະ​ເພດ: ໄມ້​ຢືນ​ຕົ້ນ

ໝາກຄໍ້ສົ້ມ

ການ​ໃຊ້​ປະໂຫຍດ

ສ່ວນ​ທີ່​ນຳ ໄປ​ໃຊ້​ປະໂຫຍດ: ເນື້ອໄມ້ ຂອງ​ຕົ້ນ ບັກ​ຄໍ້ ສາມາດ​ນຳ​ມາ ໃຊ້​ໃນ​ອຸດສາຫະກຳ ທາງ​ໄມ້​ໄດ້​ອີກ​ດ້ວຍ ຢ່າງ​ການ ນຳ​ມາ​ເຮັດ​ຟືນ ແລະ ​ຖ່ານ ເພື່ອ​ນຳ​ມາ​ໃຊ້ ເປັນ​ເຊື້ອ​ເພີງ  ເປືອກ ສາມາດ​ນຳ​ມາ ໃຊ້​ໃນ​ການ​ຍອມ​ສີ   ໃບ​ອ່ອນ ສາມາດ​ນຳ​ມາ ກິນ​ເປັນ​ຜັກ ເພື່ອ​ນຳ​ມາ​ຮັບປະທານ​ກັບ​ແກ້ມ ກັບ​ອາຫານ​​ໄດ້​ອີກ​ດ້ວຍ, ຫມາກສາມາດນຳມາກິນສົ້ມ ເນື້ອງຈາກມີລົດຊາດສົ້ມ ຜູ້ຄົນນິຍົມນຳມາບໍລິໂພກ ເປັນສົມ

ສະຖານທີ່ເກີດ

ຕາມຂົງເຂດ ພື້ນທີ່ນາ ສວນ ໄຮ່ ສ່ວນໃຫຍ່ມັກເກີດຕາມພື້ນທີ່ທົ່ງພຽງ ເຂດພູດອຍຈະບໍ່ມີ ແລະ ມັກພົບເຫັນຕາມທົ່ງໄຮ່ທົ່ງນາບ້ານເຮົາ ຕາມທີ່ພົບສ່ວນໃຫຍ່ເຂດ ທົ່ງພຽງວຽງຈັນ, ສະຫວັນ ສ່ວນເຂດອື່ນໆ ມີ ແຕ່ບໍ່ຫລາຍ ມີເປັນບາງເຂດເທົ່ານັ້ນ