10 ອາຫານ​ ຊ່ວຍຂັບ​ຂອງ​ເສຍ​-ກິນ​ງ່າຍ​ຖ່າຍ​ສະດວກ

10 ອາຫານ​ ຊ່ວຍຂັບ​ຂອງ​ເສຍ​-ກິນ​ງ່າຍ​ຖ່າຍ​ສະດວກ

ເຄີຍ​ໄດ້ຍິນ​ຄໍາວ່າ​ “ຊ່ວຍຂັບ​ຂອງ​ເສຍ​​” ກັນ​ມາແດ່​ແມ່ນບໍ່​ ຄົນ​ລາວ​ຫຼາຍ​ຄົນ​ມັກ​ຄຳ​ນີ້​ຫລາຍ​ ເພາະ​ເຂົ້າໃຈ​ວ່າ​ເປັນ​ການເຮັດ​ຫຍັງ​ບາງຢ່າງ​ທີ່​ຈະ​ຊ່ວຍ​ຂັບ​ຂອງ​ເສຍ​ອອກຈາກ​ຮ່າງກາຍ​ ບາງ​ຄົນ​ໄປ​ໄກຮອດການ​ຂັບ​ລ້າງ​ສານ​ພິດ​ຕ່າງ​ໆ​ ອອກຈາກ​ຮ່າງກາຍ​ເລີຍ

ພວກເຮົາຂໍ​ແນະ​ນຳ​ວິທີ​ງ່າຍໆ​ ໃນ​ການ​ດີ​ທັອກ​​ຮ່າງກາຍ​ ຂັບ​ຂອງ​ເສຍ​ ເພີ່ມ​ກາກ​ໃຍ​ອາຫານເພື່ອ​ການ​ຂັບ​ຖ່າຍ​ທີ່ກຄ່ອງໂ​ຕ​ໃຫ້​ໝູ່ເພື່ອນ​​ ລອງ​ເຮັດ​ເບິ່ງ​ກັນ​ດີກວ່າ​

1. ຫມາກໄມ້

ແນ່ນອນ​ວ່າ​ຖ້າ​ຢາກ​ເພີ່ມ​ກາກ​ໃຍ​ອາຫານ​ໃຫ້​ເຮົາ​ຖ່າຍ​ຄ່ອງ​ຂຶ້ນ​ ກໍ​ຕ້ອງ​ມາ​ຈາກ​ຫມາກໄມ້​ທີ່​ແຫຼະ​ ຫມາກໄມ້​ເປັນ​ອາຫານ​ທີ່​ມີ​ປະລິມານ​ນ້ຳ​ຫລາຍ​ ຍ່ອຍ​ງ່າຍ​ ມີ​ສານ​ຕ້ານ​ອະ​ນຸ​ມູນ​ອິດສະຫລະ​ສູງ​ ແລະ​ມີ​ສານ​ອາຫານ​ທີ່​ເປັນ​ປະໂຫຍດ​ຕໍ່​ຮ່າງກາຍ​ຫລວງ​ຫລາຍ​ອີກ​ດ້ວຍ​ ພຽງ​ແຕ່​ເຄັດ​ລັບ​ຢູ່​ທີ່​ການ​ເລືອກ​ກິນ​ຫມາກໄມ້​ທີ່​ມີ​ປະລິມານ​ນ້ຳ​ຫລາຍ​ ແລະ​ລົດ​ບໍ່​ຫວານ​ຈັດ​ຈົນ​ເກີນ​ໄປ​ ເຊັ່ນ​ ໝາກ​ໂມ​ ຫລື​ ໝາກນັດ​ ເທົ່າ​ນີ້​ກໍ​ຮຽບຮ້ອຍ​

2. ຜັກ​ໃບ​ຂຽວ

ຜັກ​ໃບ​ຂຽວ​ທັງ​ຫຼາຍ​ ໄລ່​ມາ​ເລີຍ​ຕັ້ງ​ແຕ່ຜັກກາດນາ​ ກວາງ​ຕຸ້ງ​ ຄັ້ງາ້າຍ​ ຜັກ​ໂຫມ​ ແລະ​ອື່ນ​ໆ​ ຊ່ວຍ​ລ້າງ​ສານ​ພິດ​ຈາກ​ຕັບ​ໄດ້​ເປັນ​ຢ່າງ​ດີ​ ແຖມ​ຍັງ​ເພີ່ມ​ສານ​ອາຫານ​ດີ​ໆ​ ໃຫ້​ກັບ​ຮ່າງກາຍ​ໄດ້​ໂດຍ​ກົງ​ອີກ​ດ້ວຍ​ ຫາກ​ຈະ​ປັ່ນລວມກັນ​ກໍ​ບໍ່​ຄວນ​ແຍກ​ ດື່ມ​ເຂົ້າໄປ​ເລີຍ​ຈະດີກວ່າ

3. ໝາກນາວ​ເຫຼືອງ​ ໝາກ​ນາວ​ຂຽວ​ ແລະ​ ໝາກກ້ຽງ

ເຄີຍ​ໄດ້ຍິນ​ທີ່​ຝ​ຣັ່ງເອີ້ນ​ “ຊີຕັສ” ຫລື​ບໍ່ ເຂົາ​ໝາຍ​ເຖິງ​ຜັກ​ຫມາກໄມ້​ທີ່​ມີລົດສົ້ມ​ນັ້ນ​ແຫຼະ​ ຄົງຈະ​ເຄີຍ​ໄດ້ຍິນ​ວ່າ​ຜັກ​ຫມາກໄມ້ລົດ​ສົ້ມ​ຊ່ວຍ​ເພີ່ມ​ຄວາມ​ສົດ​ຊື່ນ​ ຊ່ວຍ​ໃນ​ເລື່ອງ​ຂອງ​ການ​ຂັບ​ຖ່າຍ​ ແລະ​ເຕັມ​ໄປ​ດ້ວຍ​ສານ​ຕ້ານ​ອະ​ນຸ​ມູນ​ອິດສະຫລະ​ ດີ​ທັ​ອກ​​ຮ່າງກາຍ​ໄດ້​ງ່າຍໆ​ ແຄ່​ດື່ມ​ນ້ຳ​ອຸ່ນ​ປະສົມ​ໝາກນາວ​ ຫລື​ໝາກກ້ຽງ​ ນອກ​ຈາກ​ນີ້​ຍັງ​ປ້ອງ​ກັນ​ຫວັດ​ຈາກ​ວິຕາມິນຊີໃນ​ຊີຕ​ັສ​ເຫຼົ່າ​ນີ້​ອີກ​ດ້ວຍ​

4. ກະ​ທຽມ

ກະ​ທຽມ​ເປັນ​ໜຶ່ງ​ໃນ​ຜັກ​ທີ່​ດີ​ທັອກ​ຮ່າງກາຍ​ໄດ້​ຢ່າງ​ດີ​ເລີຍ​​ ເພາະ​ກະ​ທຽມ​ຊ່ວຍ​ກະຕຸ້ນ​ຕັບ​ໃຫ້​ຜະລິດ​ເອນ​ໄຊ​​ທີ່​ຈະ​ມາ​ຊ່ວຍຂັບ​ຂອງ​ເສຍ​ໃນຮ່າງກາຍ​ໄດ້​ ໂດຍ​ເອນ​ໄຊ​​ໂຕ​ນີ້​ຈະ​​ເຂົ້າ​ຊ່ວຍ​ກັນ​ພວກ​ສານ​ພິດ​ຕ່າງ​ໆ​ ອອກຈາກ​ລະບົບ​ຍ່ອຍ​ອາຫານ​ ຈະ​ກິນ​ສົດ​ ຫລື​ໃສ່​ລົງ​ໄປ​ໃນ​ອາຫານ​ກໍ​ໄດ້​ເລີຍ​

5. ຕົ້ນ​ອ່ອນ​ບ​ັອກ​ໂຄ​ລີ່ (ຜັກ​ກາດດອກ)

ອາດຈະ​ບໍ່​ຄ່ອຍ​ຄຸ້ນ​ຫູ​ ແຕ່​ຫາກ​ຮູ້​ສັບ​ພະຄຸນ​ແລ້ວ​ອາດຈະ​ຢາກ​ຫາ​ມາ​ກິນ​ຂຶ້ນ​ມາ​ທັນ​ທີ​ ເພາະ​ຕົ້ນ​ອ່ອນ​ບັອກ​ໂຄ​ລີ່​ເຕັມ​ໄປ​ດ້ວຍ​ສານ​ຕ້ານ​ອ​ະນຸ​ມູນ​ອິດສະຫລະ​ ກະຕຸ້ນ​ການສ້າງ​ເອນ​ໄຊ​​ທີ່​ຈະ​ຊ່ວຍ​ກຳຈັດ​ສານ​ພິດ​ອອກຈາກ​ຮ່າງກາຍ​ ແຖມ​ຍັງ​ຊ່ວຍຂັບ​ຂອງ​ເສຍໃນ​ຮ່າງກາຍ​ໄດ້​ດີກວ່າ​ບ​ັອກ​ໂຄ​ລີ່​ທີ່​ໃຫຍ່​ເຕັມ​ທີ່​ເສຍ​ອີກ​

6. ຊາ​ຂຽວ

ໜ້າ​ຈະ​ຮູ້​ກັນ​ມາ​ດົນ​ແລ້ວ​ລ່ະ​ວ່າ​ຊາ​ຊຽວ​ຊ່ວຍ​ດີ​ທັອກ​​ຮ່າງກາຍ​ໄດ້​ ນອກ​ຈາກ​ນີ້​ຍັງມີ​ສານ​ຕ້ານ​ອະ​ນຸ​ມູນ​ອິດສະຫລະ​ທີ່​ຊື່​ “ແຄ​ທີ​ຊິນ​” ທີ່​ຊ່ວຍ​ໃນ​ການ​ເຮັດ​ວຽກງານ​ຂອງ​ຕັບ​ອີກ​ດ້ວຍ​

7. ຖົ່ວ​ຂຽວ

ຖົ່ວ​ຂຽວ​ຊ່ວຍ​ເພີ່ມ​ການ​ເຮັດ​ວຽກງານ​ຂອງ​ລະບົບ​ຂັບ​ຖ່າຍ​ ດູດ​ຊັບ​ສານ​ພິດ​ຈາກ​ຝາ​ລຳ​ໄສ້​ ແລະ​ຂັບ​ອອກ​ໄປ​ພ້ອມ​ກັບ​ອາຈົມ​ ດີ​ແບບ​ນີ້​ກິນ​ຕົ້ມ​ຖົ່ວ​ຂຽວ​ (ຫວານ​ນ້ອຍ​” ກັນ​ຫລາຍໆ​ເລີຍ​)

8. ຜັກ​ສົດ

ຮູ້​ກັນ​ແມ່ນບໍ່​ວ່າ​ບາງເທື່ອ​ຄຸນຄ່າ​ທາງ​ສານ​ອາຫານ​ໃນ​ຜັກ​ຈະ​ຫລຸດລົງ​ ຫາກ​ນຳ​ໄປ​ປະກອບ​ອາຫານ​ໂດຍ​ໃຊ້​ຄວາມ​ຮ້ອນ​ຫລາຍ​ເກີນ​ໄປ​ (ຍົກ​ເວັ້ນ​ຜັກ​ບາງ​ຊະນິດ​ ເຊັ່ນ​ ໝາກເລັ່ນ​) ແຕ່​ຜັກ​ຢ່າງ​ເຊັ່ນ​ ຫົວ​ຫອມ​ ກະລົດ​ ໝໍ່​ໄມ້​ຝ​ຣັ່ງ​ ບັອກ​ໂຄ​ລີ່​ ຜັກ​ກາດ​ ດອກ​ກະ​ຫຼ່ຳ​ ກະ​ທຽມ​ ກິນ​ສົດ​ຈະ​ມີ​ຄຸນຄ່າ​ທາງ​ສານ​ອາຫານ​ຫລາຍກວ່າ​ ຊ່ວຍ​ດີ​ທັອກ​​ສານ​ພິດ​ຈາກ​ຕັບ​ໄດ້​ດີ​ເລີຍ

9. ຖົ່ວ​ ແລະ​ ແກ່ນພືດ

ໄລ່​ມາ​ເລີຍ​ຕັ້ງ​ແຕ່​​ ເແກ່ນໝາກອຶ​ ແອວ​ມອນ​​ ແກ່ນອິຕູ່​ ແກ່ນ​​ຕະເວັນ​ ແລະ ​ອື່ນ​ໆ​ ມີ​ສານ​ຕ້ານ​ອະ​ນຸ​ມູນ​ອິດສະຫລະ​ ເຕັມ​ໄປ​ດ້ວຍ​ຄຸນຄ່າ​ທາງ​ອາຫານ​ ແລະ​ຊ່ວຍ​ໃນ​ເລື່ອງ​ຂອງ​ການ​ຂັບ​ຖ່າຍ​ໄດ້​ດີ​ ໂດຍ​ສະເພາະ​ໃຜ​ທີ່​ຢາກ​ຄວບ​ຄຸມ​ນ້ຳ​ໜັກ​ ກິນ​ໄດ້​ເລີຍ​

10. ນ້ຳ​ມັນ​ໂອ​ເມ​ກ້າ​ 3

ນອກ​ຈາກ​ຫາ​ກິນ​ໄດ້​ຈາກ​ແຫຼ່ງ​ອາຫານ​ທຳມະຊາດ​ຢ່າງ​ປາ​ທະ​ເລ​ນ້ຳ​ເລິກ ແລ້ວ​ຍັງ​ຫາ​ໄດ້​ຈາກ​ທັນຍາ​ພືດ​ຕ່າງ​ໆ​ ຢ່າງ​ອ​ໂວ​ຄາ​ໂດ​ ແລະ​ ໝາກ​ກອກ​ອີກ​ດ້ວຍ​ ຊ່ວຍ​ດີ​ທັອກ​ ແລ້ວ​ຍັງ​ບຳ​ລຸງ​ສະຫມອງ​ໄດ້​ດີ​ພ້ອມ

ຫາ​ກິນ​ອາຫານ​ຊະນິດ​ໃດ​ໄດ້​ງ່າຍ​ ກໍ​ເລືອກ​ກິນ​ອັນນັ້ນ​ ແຕ່ລອງ​ສັບ​ປ່ຽນ​ໝຸນ​ວຽນ​ກັນ​ກໍ​ຈະ​ເຮັດໃຫ້​ຮ່າງກາຍ​ໄດ້ຮັບ​ສານ​ອາຫານ​ທີ່​ຫຼາກ​ຫຼາຍ​ຫລາຍ​ຂຶ້ນ​ໄປ​ດ້ວຍ​ ແລະ​ສິ່ງ​ທີ່​ສຳຄັນ​ທີ່ສຸດ​ຄື​ ດື່ມ​ນ້ຳ​ໃຫ້​ພຽງ​ພໍ​​ ນ້ຳ​ດື່ມທໍາມະດານີ້​ແຫຼະ​ທີ່​ຈະ​ຊ່ວຍຂັບ​ຂອງ​ເສຍໃນ​​​ຮ່າງກາຍ​ໄດ້​ ບໍ່​ຕ້ອງ​ເສຍ​ເງິນ​ຫລາຍ​ພ້ອມ

ທີ່​ມາ​ຂໍ້​ມູນ:  Sanook! , https://muan.sanook.com/32795/

ບັນຫາມົນລະພິດໃນສິ່ງແວດລ້ອມ [ Pollution problems in the environment]

ຄວາມໝາຍຂອງມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມ: ມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມໝາຍເຖິງສິ່ງແວດລ້ອມ ທີ່ມີມວນສານ (Pollutants) ທີ່ເປັນພິດປົນເປື້ອນຢູ່ຫຼາຍເກີນຂີດຈໍາກັດ ທີ່ທໍາມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມຈະຮັບໄດ້ ຈົນມີຜົນກະທົບຕໍ່ຄຸນນະພາບຊີວິດຂອງມະນຸດ, ພືດ, ສັດ ແລະ ຄຸນນະພາບສິ່ງແວດລ້ອມ.

• ສາເຫດຂອງມົນລະພິດໃນສິ່ງແວດລ້ອມ: ມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມເປັນຜົນສືບເນື່ອງມາຈາກຄວາມສະຫຼຽວສະຫຼາດຂອງມະນຸດ ທີ່ມີການພັດທະນາໃນທຸກໆດ້ານ ໂດຍບໍ່ໄດ້ຫາທາງປ້ອງກັນປັນຫາສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ອາດຈະເກີດຂຶ້ນຕາມມາເຮັດໃຫ້ມະນຸດເອງຕ້ອງໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຕໍ່ສຸຂະນາໄມຂອງມະນຸດທັ້ງດ້ານຮ່າງກາຍ ແລະ ຈິດໃຈ. ສາເຫດຫຼັກທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດມົນລະພິດສິ່ງແວດລ້ອມແມ່ນມາຈາກ ການເພີ່ມຂຶ້ນຂອງປະຊາກອນມະນຸດ ເພາະເປັນສິ່ງມີຊີວິດ ທີ່ມີບົດບາດຕໍ່ລະບົບນິເວດຫຼາຍທີ່ສຸດ ໂດຍສະເພາະບົດບາດໃນຖານະຜູ້ບໍລິໂພກລະດັບສູງສຸດຂອງຕ່ອງໂສ້ອາຫານ, ເປັນຜູ້ໃຊ້ພະລັງງານ ແລະແຮ່ທາດສານອາຫານ ຫຼື ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດຫຼາຍທີ່ສຸດໃນບັນດາສິ່ງມີຊີວິດທີ່ມີໃນໂລກ. ດັ່ງນັ້ນ ເມື່ອປະຊາກອນມະນຸດເພີ່ມສູງຂຶ້ນ ຈິ່ງເຮັດໃຫ້ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດໃນໂລກ ຖືກໃຊ້ໄປເພື່ອການດໍາລົງຊີວິດຂອງມະນຸດຈົນຊັບພະຍາກອນຫຼາຍປະເພດໄດ້ສູນຫາຍໄປໂດຍບໍ່ສາມາດທົດແທນໄດ້ເຊັ່ນ: ເຊື້ອເພີງທໍາມະຊາດ ແລະ ຊັບພະຍາກອນສິ່ງມີຊີວິດທີ່ສູນພັນໄປ. ນອກຈາກນີ້ການໃຊ້ຊັບພະຍາກອນດັ່ງກ່າວຂອງມະນຸດຍັງກໍ່ໃຫ້ເກີດສິ່ງເສດເຫຼືອ (Waste) ແລະ ກໍ່ໃຫ້ເກີດບັນຫາມົນລະພິດຕ່າງໆນໍາອີກ
• ບັນຫາສິ່ງແວດລ້ອມປາຍເຫດ ທີ່ສົ່ງຜົນກະທົບເຖິງທຸກມຸມໂລກ ເປັນຕົ້ນ ແມ່ນການກະທົບຕໍ່ລະບົບນິເວດທຳມະຊາດຂອງໂລກ ກໍ່ຄືຄວາມບໍ່ມີສະເຖຍລະພາບຂອງໂລກໂດຍສະເພາະແມ່ນສິ່ງທີ່ມີຊີວິດ, ວົງຈອນອາຫານ, ແຫຼ່ງນ້ຳ, ອາກາດ, ພະລັງງານຄວາມຮ້ອນ. ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດພາໃຫ້ເກີດຝົນຕົກຜິດລະດູການ ອາກາດຮ້ອນ ຫຼື ເຢັນຜິດປົກກະຕິ ແລະ ເກີດໄພພິບັດທາງທຳມະຊາດ ທີ່ບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນ. ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບອັນຮຸນແຮງຕໍ່ລະບົບເສດຖະກິດ - ສັງຄົມ ໂດຍສະເພາະການຜະລິດກະສິກຳຕົກຕໍ່າ, ພະຍາດຊະນິດໃໝ່ໆ ເກີດຂຶ້ນທົ່ວໄປ ແລະ ອື່ນໆ. ເພື່ອຢາກແກ້ໄຂບັນຫາດັ່ງກ່າວນັ້ນ ຕ້ອງໄດ້ແກ້ໄຂບັນຫາທີ່ຕົ້ນເຫດໃນລະດັບຊາດ, ພາກພື້ນ ແລະ ລະດັບໂລກດ້ວຍກ້ອນທຶນອັນມະຫາສານ ເຂົ້າໃນການຄົ້ນຄ້ວາຫາສາເຫດ, ວິທີປ້ອງກັນ, ແກ້ໄຂ ແລະ ອອກລະບຽບການ ດ້ານກົດໝາຍສາກົນ.

ພາວະເຮືອນແກ້ວ (Greenhouse effect)

ພາວະເຮືອນແກ້ວແມ່ນຫຍັງ ແລະ ເກີດຂຶ້ນໄດ້ແນວໃດ?

ໃນສະພາບປົກກະຕິ ຊັ້ນບັນຍາກາດຂອງໂລກຈະປະກອບດ້ວຍ ໂອໂຊນ, ອາຍນໍ້າ ແລະກາສຊະນິດອື່ນໆ ຈໍານວນໜຶ່ງໃນບັນດາກາສດັ່ງກ່າວນີ້ ໂອໂຊນຊຶ່ງເຮັດໜ້າທີ່ກັ່ນຕອງລັງສີຄື້ນສັ້ນ ແລະ ຄື້ນຍາວທີ່ສ່ອງລົງມາສູ່ພື້ນຜິວໂລກ ໝາຍຄວາມວ່າຄວາມຮ້ອນທີ່ຜ່ານລົງມາຫາພື້ນຜິວໂລກ ໄດ້ຖືກເກັບໄວ້ບາງສ່ວນ. ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ເຮັດໃຫ້ໂລກມີອຸນຫະພູມເໝາະສົມຕໍ່ການດໍາລົງຊີວິດຂອງສິ່ງທີ່ມີຊີວິດທັງຫຼາຍ. ແຕ່ໃນປັດຈຸບັນ ມະນຸດກໍາລັງປ່ຽນແປງ ອຸນຫະພູມຂອງໂລກຢ່າງຮ້າຍແຮງໂດຍການສ້າງ ແລະ ນໍາໃຊ້ສານເຄມີບາງຊະນິດໃນກິດຈະກໍາຕ່າງໆ ທີ່ສາມາດທໍາລາຍເກາະປ້ອງກັນຂອງໂລກ ຊຶ່ງເປັນເຫດເຮັດໃຫ້ເກາະປ້ອງກັນນີ້ບໍ່ສາມາດລະບາຍຄວາມຮ້ອນອອກໄດ້ດີ, ເຮັດໃຫ້ພື້ນຜິວໂລກ ແລະຊັ້ນບັນຍາກາດມີອຸນຫະພູມສູງຂຶ້ນ. ໃນປັດຈຸບັນຊັ້ນບັນຍາກາດຂອງໂລກມີປະລິມານກາສບາງຊະນິດຫຼາຍ ເກີນຄວາມສົມດຸນທາງທໍາມະຊາດອັນເນື່ອງມາຈາກການກະທໍາຂອງມະນຸດເຊັ່ນ: ການປ່ອຍກາສ ຄາບອນໄດອອກໄຊດ໌ (CO2), ກາສມີເທນ (CH4),ກາສ ໄນຕຣັສອອກໄຊມ໌ (N2O) ແລະ ຄຼໍໂຣຟຼູໂຣຄາບອນ (CFC), ດັ່ງນີ້ເປັນຕົ້ນ. ກາສເຫຼົ່ານີ້ ມີຄຸນສົມບັດພິເສດຄື ສາມາດດູດກືນລັງສີຄື້ນຍາວອິນຟຣາເຣດໄດ້ດີຫຼາຍ ດັ່ງນັ້ນເມື່ອພື້ນຜິວໂລກປ່ອຍລັງສີອິນຟຣາເຣດຂຶ້ນສູ່ຊັ້ນບັນຍາກາດ ກາສເຫຼົ່ານີ້ຈິ່ງດູດກືນລັງສີອິນຟຣາເຣດເອົາໄວ້ ຊຶ່ງເຮັດໃຫ້ຄວາມຮ້ອນຖືກສະສົມຢູ່ບໍລິເວນພື້ນຜິວໂລກ ແລະຊັ້ນບັນຍາກາດເພີ່ມຫຼາຍຂຶ້ນ ພື້ນຜິວໂລກຈິ່ງມີອຸນຫະພູມເພີ່ມສູງຂຶ້ນ ເຮົາເອີ້ນກາສທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດສະພາວະແບບນີ້ວ່າ: ”ກາສເຮືອນແກ້ວ (Greenhouse gases)”

ແຫຼ່ງທີ່ມາຂອງກາສພິດເຮືອນແກ້ວແຕ່ລະປະເພດ:

• ກາສຄາບອນໄດອອກໄຊດ໌ ສ່ວນໃຫຍ່ເກີດມາຈາກການເຜົາໄໝ້ສິ່ງເສດເຫຼືອ,ນໍ້າມັນເຊື້ອເພີງຕ່າງໆ.
• ອາຍນໍ້າ ເກີດຂຶ້ນຢູ່ໃນຊັ້ນບັນຍາກາດໂດຍທໍາມະຊາດ
• ໂອໂຊນ (Ozone ຫຼື O3) ເກີດຂຶ້ນຢູ່ໃນຊັ້ນບັນຍາກາດໂດຍທໍາມະຊາດ
• ກາສມີເທນ ເກີດຈາກການເໜົ່າເປື່ອຍຂອງສິ່ງມີຊີວິດ ແລະ ບ່ອນມີນ້ຳຖ້ວມຂັງເປັນເວລາດົນເຊັ່ນ:ໃນນາເຂົ້າຕ່າງໆ.
• ກາສໄນຕຣັສອອກໄຊດ໌ ເກີດຈາກການເນົ່າເປື່ອຍຂອງພືດ, ການນຳໃຊ້ປຸຍເຄມີ, ກາສຊະນິດນີ້ມີຄວາມສາມາດຄົງຕົວຢູ່ໃນຊັ້ນບັນຍາກາດໄດ້ຫຼາຍກວ່າ 100 ປີ
• ກາສຄຼໍໂຣຟຼູໂຣຄາບອນ ເກີດຈາກການຜະລິດໃນອຸດສະຫະກຳເພື່ອນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນການຜະລິດເຄື່ອງເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມເຢັນເຊັ່ນ: ແອເຢັນ, ຕູ້ເຢັນ, ເຄື່ອງເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມດັນ ເຊັ່ນ: ສະເປ ແລະ ຜະລິດເຮັດໂຟມ.

ວິທີແກ້ໄຂ: ການແກ້ໄຂ ຕ້ອງອາໄສສ່ວນຮ່ວມຈາກຫຼາຍພາກສ່ວນຈິ່ງຈະມີປະສິດທິພາບດັ່ງ: ຕ້ອງເລີ່ມຈາກໝົດທຸກຄົນຮ່ວມກັນອະນຸລັກຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ ແລະ ໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດໃຫ້ເກີດປະໂຫຍດສູງສຸດ ແລະ ຍືນຍົງ, ຢຸດຕິການຕັດໄມ້ທໍາລາຍປ່າ, ສົ່ງເສີມໃຫ້ມີການປູກປ່າໃຫ້ຫຼາຍຂຶ້ນ, ສົ່ງເສີມການນໍາໃຊ້ພະລັງງານທົດແທນ, ຫຼຸດຜ່ອນການນໍາໃຊ້ປຸຍເຄມີ ເພື່ອເປັນການຫຼຸດຜ່ອນຜົນກະທົບທາງລົບຕໍ່ການນຳໃຊ້ດິນ, ຄຸນນະພາບຂອງແຫຼ່ງນ້ຳ ແລະ ພ້ອມດຽວກັນນັ້ນກໍ່ເປັນການຫຼຸດຜ່ອນຕໍ່ສາເຫດການເກີດສະພາບການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ ແລະ ໂລກຮ້ອນອີກດ້ວຍ.ຄວນປະຕິບັດລະບຽບກົດໝາຍຢ່າງເຄັ່ງຄັດ ແລະ ຄວນປັບໄໝໃສ່ໂທດຕໍ່ຜູ້ກະທໍາຜິດຢ່າງຈິງຈັງ.

ຊັ້ນໂອໂຊນ: ໂອໂຊນເປັນກາສຊະນິດໜຶ່ງ ເປັນຮູບແບບໜຶ່ງຂອງກາສອັອກຊີເຈນທີ່ບໍ່ມີຄວາມໝັ້ນຄົງ, ມີຄວາມໄວຕໍ່ການເກີດປະຕິກິລິຍາສູງ. ໂອໂຊນໃນບັນຍາກາດມີປະລິມານໜ້ອຍ ສະເລ່ຍປະມານ 3 ໃນ 10 ລ້ານ ໂມເລກຸນອາກາດ. ໂອໂຊນ ໃນບັນຍາກາດພົບຫຼາຍຢູ່ໃນສອງບໍລິເວນ ຄື: 90% ພົບຢູ່ບໍລິເວນຊັ້ນບັນຍາກາດ ສະຕຣາໂຕສະແຟຣ໌ (Stratosphere) ທີ່ມີຄວາມສູງລະຫວ່າງ 10-50 ກິໂລແມັດ ໃນບໍລິເວນຊັ້ນນີ້ພົບໂອໂຊນມີຄວາມໜາແໜ້ນທີ່ຄວາມສູງປະມານ 15-35 ກິໂລແມັດ ເອີ້ນວ່າ: ຊັ້ນໂອໂຊນ.ສ່ວນອີກ 10 % ທີ່ເຫຼືອແມ່ນພົບຢູ່ບໍລິເວນຊັ້ນລຸ່ມລົງມາ ຄື: ຊັ້ນໂຕຣໂຟສແຟຣ໌(Troposphere) ຊັ້ນນີ້ມີຄວາມສູງປະມານ 10 ກິໂລແມັດ. ໂອໂຊນເຖິງຈະມີປະລິມານພຽງເລັກນ້ອຍແຕ່ມີບົດບາດສໍາຄັນໃນບັນຍາກາດຫຼາຍ ແລະ ມີປະໂຫຍດຕໍ່ສິ່ງມີຊີວິດເທິງໜ້າໂລກ ຄື: ມັນເຮັດໜ້າທີ່ປ້ອງກັນລັງສີ Ultraviolet (UV) ຈາກແສງຕາເວັນທີ່ຊ່ອງລົງມາໂລກຂອງເຮົາ ລັງສີນີ້ເປັນລັງສີຄື້ນສັ້ນບໍ່ສາມາດເບິ່ງເຫັນໄດ້ ແລະ ເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ສິ່ງມີຊີວິດ ເພາະເປັນສາເຫດກໍ່ໃຫ້ເກີດມະເລັງຜິວໜັງ. ນອກຈາກຜົນເສຍດັງທີ່ໄດ້ກ່າວມາຂ້ອງເທິງນີ້ແລ້ວ ໂອໂຊນ ກໍ່ຍັງມີຄຸນປະໂຫຍດໃນການນໍາມາຂ້າເຊື້ອໂຣກໄດ້ທຸກຊະນິດ ແລະ ນໍາມາລ້າງສານພິດທີ່ຕົກຄ້າງຕ່າງໆເຊັ່ນ: ນໍາມາແກ້ໄຂບັນຫານໍ້າເສຍ ແລະ ນໍາມາຂ້າເຊື້ອໃນຂະບວນການຜະລິດນໍ້າດື່ມບໍລິສຸດເປັນຕົ້ນ.

ປະກົດການທີ່ຊັ້ນໂອໂຊນຖືກທໍາລາຍ: ການເກີດຊ່ອງໂວ່ຂອງຊັ້ນໂອໂຊນພົບຄັ້ງທໍາອິດໃນປີ 1985 ແລະ ໄດ້ຂະຫຍາຍວົງກວ້າງອອກທຸກປີໃນຄະນະທີ່ອຸນຫະພູມໂລກເພີ່ມສູງຂຶ້ນທີ່ຊັ້ນລຸ່ມຂອງບັນຍາກາດຊັ້ນໂຕຣໂປສແຟຣ໌ ຊຶ່ງເກີດຈາກປະກົດການເຮືອນແກ້ວ, ແຕ່ກົງກັນຂ້າມການສູນເສຍໂອໂຊນ ພັດເກີດຂຶ້ນຢູ່ຊັ້ນເທິງຂອງບັນຍາກາດສະຕຣາໂຕສແຟຣ໌ ຊຶ່ງເປັນຊັ້ນທີ່ປ້ອງກັນລັງສີ UV ທີ່ເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ພືດ, ສັດ ແລະ ມະນຸດ. ການສູນເສຍໂອໂຊນ ແມ່ນມີສາເຫດມາຈາກກາສຊະນິດໜຶ່ງທີ່ມະນຸດສ້າງຂຶ້ນມີຊື່ວ່າ ຄຼໍໂຣຟຼູໂຣຄາບອນ (Chlorofluorocarbon) ຫຼື CFC ກາສນີ້ບໍ່ເກີດຂຶ້ນເອງໂດຍທຳມະຊາດ, ແຕ່ມະນຸດເຮົາເປັນຜູ້ຜະລິດຂຶ້ນມາເພື່ອນຳໃຊ້ເຂົ້າໃນອຸດສະຫະກຳການຜະລິດເຄື່ອງ ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມເຢັນເຊັ່ນ: ແອເຢັນ, ຕູ້ເຢັນ. ນອກນີ້ຍັງໃຊ້ເປັນສ່ວນປະສົມຂອງສະເປເກືອບທຸກຊະນິດ ລວມທັງໃຊ້ໃນການຜະລິດພຣາສຕິກ, ໂຟມ ເປັນຕົ້ນ. ທາດອາຍດັ່ງກ່າວ ມີປະໂຫຍດທີ່ສຸດເມື່ອມີການນຳໃຊ້ຖືກຕ້ອງ, ແຕ່ກົງກັນຂ້າມ ມັນຈະເປັນພິດໄພທີ່ຮ້າຍແຮງ ເມື່ອມັນຖືກປ່ອຍສູ່ຊັ້ນບັນຍາກາດ ເພາະທາດດັ່ງກ່າວເປັນຕົວການໃນການທຳລາຍຊັ້ນໂອໂຊນ. ກາສ CFC ທີ່ປ່ອຍຂຶ້ນສູ່ບັນຍາກາດ ເມື່ອໄປກະທົບກັບລັງສີ UV ມັນຈະເກີດປະຕິກິລິຍາທາງເຄມີແລ້ວປົດປ່ອຍອາຕອມ Cl ເສລີອອກໄປອາຕອມ Cl ທີ່ປົດປ່ອຍອອກຈະໄປເຮັດປະຕິກິລິຍາກັບໂມເລກຸນໂອໂຊນ ເພື່ອກາຍເປັນໂມເລກຸນອອກຊີເຈນ. ໜຶ່ງອາຕອມຂອງ Cl ສາມາດທຳລາຍໂມເລກຸນຂອງໂອໂຊນເປັນພັນໆຄັ້ງ ດັ່ງສະແດງໃນຮູບທີ 16. ສະນັ້ນການນຳໃຊ້ CFC ຈິ່ງຖືວ່າເປັນການທຳລາຍຊັ້ນໂອໂຊນໃນບັນຍາກາດໃຫ້ນັບມື້ບາງລົງ ອັນຈະເຮັດໃຫ້ມວນມະນຸດ ແລະ ສິ່ງທີ່ມີຊີວິດທັງຫຼາຍ ແລະ ມີຄວາມສ່ຽງຕໍ່ການເປັນມະເຮັງຜິວໜັງຫຼາຍຂຶ້ນ ແລະ ພະຍາດອື່ນໆເພີ່ມຂຶ້ນ.

ປ່າສະຫງວນຂອງລາວ Protected forests of Lao

ເກືອບ 68 % ຂອງເນື້ອທີ່ປະເທດລາວຖືກປົກຄຸມດ້ວຍປ່າດົງດິບມາແຕ່ເດີມ, 23%ເປັນປ່າປະສົມ ແລະ 7% ເປັນປ່າ ໂຄກ (ບົດລາຍງານແຫ່ງຊາດຂອງ ສປປ ລາວ ກ່ຽວກັບປ່າສະຫງວນ ແລະ ການພັດທະນາເສດຖະກິດ, 2003. ອ້າງຈາກ Mackinnon.1986). ຕົວເລກດ້ານການປົກຄຸມຂອງປ່າໄມ້ຂອງລັດຖະບານແມ່ນ 47% ໃນປີ 1998
(ອ້າງຈາກ ອວຕສ 2001). ທະນາຄານໂລກໄດ້ຄາດຄະເນວ່າ 80% ຂອງເນື້ອທີ່ປະເທດລາວທີ່ປົກຄຸມດ້ວຍປ່າໄມ້ນັ້ນ ຫຼາຍກວ່າເຄິ່ງໜຶ່ງຂອງປ່າໄມ້ນັ້ນແມ່ນເຊື່ອມໂຊມທີ່ສຸດ ແລະ ບໍ່ໄດ້ປະກອບເປັນເນື້ອທີ່ປົກຄຸມຂອງປ່າ (ບົດລາຍ ງານແຫ່ງຊາດຂອງສປປ ລາວ ກ່ຽວກັບປ່າສະຫງວນ ແລະ ການພັດທະນາເສດຖະກິດ, 2003. ອ້າງຈາກ World bank. 2001). ແນວໃດກໍ່ຕາມຕົວເລກດັ່ງກ່າວຍັງບໍ່ທັນແນ່ນອນ, ລັດຖະບານກຳລັງດຳເນີນການ ເລື່ອງຕົວເລກເປີເຊັນການປົກຄຸມຂອງປ່ານີ້ຢູ່, ເຖິງວ່າຂໍ້ມູນການປະເມີນຂອງ DTZMRC ໄດ້ລາຍງານວ່າ ລາວຍັງມີປ່າພຽງ 39,7% ແຕ່ຕົວເລກນີ້ລາວກໍ່ຍັງບໍ່ທັນຮັບຮອງເທື່ອ. ສິ່ງທີ່ແນ່ນອນທີ່ສຸດແລ້ວກໍ່ຄື: ໃນປີ 1993 ລັດຖະບານລາວໄດ້ສ້າງຕັ້ງລະບົບປ່າສະຫງວນລະດັບຊາດ ທີ່ໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງຕາມກົດໝາຍ 20ແຫ່ງ ກວມເອົາ 12,5%, ລະດັບແຂວງທຸກແຂວງ 8,5% ລວມທັງໝົດປະມານ 21%ຂອງເນື້ອທີ່ທົ່ວປະເທດຕາມລຳດັບ, ຊຶ່ງເປັນໜຶ່ງໃນອັດຕາສ່ວນສູງທີ່ສຸດໃນໂລກ (IUCN ປະຈຳ ສປປ ລາວ 1999) ແລະ ມາຮອດປັດຈຸບັນປ່າສະຫງວນແຫ່ງຊາດມີ
ຈໍານວນ 24 ແຫ່ງໄດ້ກະຈາຍຢູ່ທຸກພາກຂອງປະເທດ ດັ່ງສະແດງໃນຕາຕະລາງລຸ່ມນີ້:

• ພູແດນດິນ
• ນໍ້າຮ້າ
• ນໍ້າກ່ານ
• ນໍ້າແອດ
• ພູເລີຍ
• ນໍ້າຊໍາ
• ນໍ້າປຸຍ
• ພູພະນັງ
• ພູເຂົາຄວາຍ
• ນໍ້າກະດິງ
• ພູຫີນປູນ
• ນາກາຍ-ນໍ້າເທີນ
• ຫີນໜາມ-ໜໍ່
• ພູຊ້າງແຫ່
• ດົງພູວຽງ
• ເຊຊັບ
• ເຊບັ້ງນວນ
• ດົງຫົວສາວ
• ພູຊຽງທອງ
• ເຊປຽນ
• ດົງອໍາພາມ
• ພູສະບົດ-ປຸ່ງຈອງ
• ພູຫີຜີ
• ລະວິງ ລະເວີນ

ປະເພດປ່າໃນລາວ [Types of forest in Laos]

ຊຸມຊົນພືດໃນປະເທດເຂດເອເຊຍຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ເວົ້າລວມເວົ້າສະເພາະໃນປະເທດລາວ ໄດ້ແບ່ງອອກເປັນ 2 ປະເພດໃຫ່ຍຄື: ປ່າດົງດິບ ແລະ ປ່າປ່ຽນໃບ. ປ່າດົງດິບຍັງແບ່ງຍ່ອຍອອກເປັນຫຼາຍປະເພດເຊັ່ນ: ປ່າດົງດິບຊຸ່ມ, ປ່າດິບແລ້ງ, ປ່າຈອມພູສູງເປັນຕົ້ນ. ສ່ວນປ່າປ່ຽນໃບກໍ່ໄດ້ແບ່ງຍອ່ຍເປັນຫຼາຍປະເພດເຊັ່ນ: ປ່າປະສົມປ່ຽນໃບ, ປ່າໂຄກ (ປ່າຈິກ-ຮັງ) ເປັນຕົ້ນ, ນອກຈາກນີ້ຍັງມີປ່າແປກ, ປ່າທົ່ງ, ປ່າບຶງອີກດ້ວຍ.ອີງຕາມການປະເມີນຂອງຫ້ອງການສຳຫຼວດ ແລະ ວາງແຜນປ່າໄມ້, ກົມປ່າໄມ້ກະຊວງກະສິກຳ ແລະ ປ່າໄມ້ໃນປີ 1992 ໄດ້ຈັດປະເພດປ່າ ແລະ ປະເມີນເນື້ອທີ່ປົກຄຸມຂອງປ່າໄມ້ປະເພດຕ່າງໆໃນລາວ ດັ່ງທີ່ໄດ້ສະແດງໃນຕາຕະລາງລຸ່ມນີ້:

ຕົ້ນຫມາກ ທີ່ພ້ອມໃຫ້ຫມາກ

ຕົ້ນຫມາກ, ຫາງກະລອກ ລັກສະນະຫາງກະລອກ

ປະຫວັດຄວາມເປັນມາໂດຍຫຍໍ້ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງການກະສິກໍາ

ກະສິກໍາເປັນຂະແຫນງການຜະລິດຫນຶ່ງສະບຽງທີູ່ເກົູ່າແກູ່ທີ່ສຸດ, ມີປະຫວັດຄວາມເປັນມາຫູ່າງຈາກນີ້ 10.000 ປີ ຊຶ່ງເປັນເວລາທີ່ເລິ່ມມີການຄົມມະນາຄົມທາງນໍ້າຢູ່ໃນຍຸກຕົ້ນຂອງສະໄໝຫີນໃຫມູ່. ປະຊາກອນຫາກໍ່ມີປະມານ 1 ລ້ານຄົນຢາຍກະແຈກກະຈາຍຢູ່ຕາມທະວີບຕ່າງໆເທົ່ານັ້ນ.
ຜູູ້ຂຽນທັງຫຼາຍຕ່າງກໍ່ແບ່ງການຂະຫຍາຍຕົວທາງກະສິກໍາຕາມໄລຍະຂອງການຂະຫຍາຍຕົວຕ່າງໆແຕກຕ່າງກັນ.

ທ່ານ Markov (1972) ເວົ້າວ່າ: ປັດໄຈຕັດສິນການຂະຫຍາຍຕົວຂອງກະສິກໍາແມ່ນອຸປະກອນການຜະລິດ, ກ່ອນອື່ນໝົດແມ່ນອຸປະກອນການກຽມດິນ. ອີງຕາມຄວາມກ້າວຫນ້າຂອງອຸປະກອນການກຽມດິນ, ເພິ່ນໄດ້ແບ່ງປະຫວັດຄວາມເປັນມາການຂະຫຍາຍຕົວດ້ານກະສິກໍາອອກເປັນ 5 ສະໄໝຄື:

• ສະໄໝໃຊ້ອຸປະກອນຂຸດດິນດ້ວຍຫິນ, ທອງແລະເຫຼັກ: ໄດ້ມີການກຽມດິນລະອຽດກວ່າຍຸກທີ່ສັກຫຼຸມປູກເມັດພືດ, ຮາກພືດຖືກທໍາລາຍສ່ວນຫນຶູ່ງ, ທົ່ງຫຍ້າໃນພື້ນທີ່ປູກໄດູ້ຫາຍໄປ, ເລິ່ມປະກົດຂອງພັນພືດປູກ, ມີການຄັດເລືອກແນວພັນປູກ. ເລິ່ມຕົ້ນມີການພົວພັນກັບທົ່ງໄຮ່ທົ່ງນາຂອງພືດປູກ.
• ສະໄໝໄຖໄມ້: ມີການກຽມດິນໃນຄວາມເລິກຫລາຍກວ່າ, ຮາກຫຍູ້າຖືກທໍາລາຍຂື້ນ, ໄດູ້ມີການປັບປຸງແນວພັນພືດປູກຈໍານວນຫນຶ່ງ, ມີການຄັດເລືອກແນວພັນທີ່ເດັ່ນ, ໄດູ້ຮັບຜົນຜະລິດສູງ ຊຶ່ງມິການພົວພັນກັບທົ່ງນາໂດຍກົງ.
• ສະໄໝໄຖເຫຼັກ: ເນື່ອງຈາກເຄື່ອງມືດັ່ງກວ່າມີການປະກອນຫມາກສົບໄຖດ້ວຍເຫຼັກ ດັ່ງນັ້ນການກຽມດິນຈຶ່ງມິປະສິດທິພາບສູງກວ່າ, ເທັກນິກການກຽມດິນໄດ້ມີການພັດທະນາຫລາຍຂື້ນ, ວຽກງານການຄັດເລືອກແນວພັນໄດ້ມີການຂະຫຍາຍຕົວຕາມຄວາມຕ້ອງການຂອງແນວພັນແຕ່ລະຊະນິດ ໃຫ້ເໝາະສົມກັບອຸປະກອນກຽມດິນ. ສະໄໝນີ້ມີການພົວພັນກັບທົ່ງນາຢ່າງເປັນປົກກະຕິ.
• ສະໄໝໄຖດ້ວຍເຄື່ອງຈັກ: ອຸປະກອນການກຽມດິນໄດ້ໃຊ້ເຄື່ອງຈັກ, ປະສິດທິພາບແຮງງານເພິ່ມຂື້ນສູງຢ່າງຈະແຈ້ງ. ການຄັດເລືອກແລະພັດທະນາແນວພັນໄດູ້ມີຄວາມກ້າວຫນ້າ
• ຕາມຄວາມເຫັນຂອງທ່ານ Harrison (1964), ໄດ້ກ່າວວ່າ: ຄວາມສໍາເລັດເບື້ອງຕົ້ນຂອງກະສິກໍາແມ່ນມາກການລ່າສັດແລະເກັບເຄື່ອງປ່າຂອງດົງ, ຈາກນັ້ນແມ່ນການກະສິກໍາໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງແຕ່ຕໍ່າຂື້ນຫາສູງພາຍໃຕ້ຄວາມກກົດດັນທາງດ້ານການເພິ່ມຂື້ນຂອງປະຊາກອນ. ຜົນການຄົ້ນຄວ້າຂອງທ່ານໃຫູ້ຮູ້ວ່າ: ຈໍານວນຄົນທີ່ອາໄສຢູ່ໃນເນື້ອທີ່ 1 ມົນທົນ (1 ກມ2 = 0.368 ມົນທົນ) ຂອງບັນດາ 5 ແບບການຜະລິດທີ່ ແຕກຕ່າງກັນດັ່ງນີ້:

                 ກັບເຄ່ືອງປ່າຂອງດົງ   2 ຄົນ / 1 ມົນທົນ

                 ລ່າເນື້ອ                2 ຄົນ / 1 ມົນທົນ

                 ລ່າເນື້ອແລະຕຶກເບັດ  0.5-50 ຄົນ / 1 ມົນທົນ 

                 ປູກຝັງທໍາມະດາ      10-100 ຄົນ / 1 ມົນທົນ

                 ລ້ຽງສັດປ່ອຍ         10-100 ຄົນ / 1 ມົນທົນ

                 ປູກຝັງກ້າວຫນ້າ      10-100 ຄົນ / 1 ມົນທົນ

 

      ທ່ານ Grigg (1974) ເວົ້າວ່າ: ປັດໄຈຕັດສິນໃຫ້ບັນດາລະບົບກະສິກໍາແມ່ນການປ່ຽນແປງທາງດ້ານ ເສດຖະ ກິດ, ເທັກນິກ ແລະ ປະຊາກອນ.  ກ່ອນສະຕະວັດທ່ີ 17 ປະຊາກອນເພ່ີມຊ້າ, ຈາກນັ້ນ ປະຊາກອນເລ່ີມເພ່ີມ ຂື້ນໄວຢູ່ ຢູໂຣບ ໄດ້ຊຸກດັນໃຫ້ການກະສິກໍາໃນພາກພື້ນນີ້.  ກ່ອນປີ 1920 ລະດັບການເພ່ີ່ມຂອງປະຊາກອນຢູ່ ຢູ ໂຣບ ແລະ ບັນດາປະເທດທ່ີຄົນຢູໂຣບອົບພະຍົບໄປຢູ່ທະວີບອາເມລິກາເຫນືອ, ອົດສະຕາລີ, ອະຟຣິກກາໃຕ້, ອາເມ ລິກາ ລາຕີນເພ່ີມສູງກວ່າທະວີບອາຊີ ແລະ ທະວີບອະຟຣິກກາ. ພາຍຫລັງປີ 1920 ໃນບັນດາປະເທດທ່ີກໍາລັງພັດທະນາໃໝ່ ເພ່ີມຂື້ນຢ່າງໄວຍ້ອນອັດຕາການຕາຍໄດ້ລຸດລົງ.  ການຂະຫຍາຍຕົວທາງດ້ານການຄ້າຂາຍໃນສະຕະວັດທ່ີ 19 ກ່ໍຊຸກດັນ ແຮງໃຫ້ກະສິກໍາມີການຂະຫຍາຍຕົວຢ່ ູໃນເຂດທ່ີມີການອົບພະຍົບເຂົ້າໄປຢູ່ໃໝ່.  ຂະບວນ ການປະຕິວັດກະສິກໍາເລ່ີມ ຕົ້ນເກີດຂື້ນຢ່ ູປະເທດອັງກິດແລະບັນດາປະເທດໃນທະວີບຢູໂຣບ, ອາເມລິກາ(ມີການເລືອກພືດປູກ, ໃສຝຸ່ນວິທະຍາສາດ, ໃຊ້ຢາປາບສັດຕູພືດ, ເລືອກແນວພັນດ້ວຍພື້ນຖານທາງເທັກນິກ ແລະ ໃຊ້ເຄ່ືອງຈັກເຂົ້າໃນການ ຜະລິດ). 

       ສັງເກດເຫັນໄດ້ຢ່າງແຈມແຈ້ງວ່າ: ແຮງດັນຂອງປະຊາກອນເປັນກໍາລັງແຮງກົດດັນໃຫ້ມີການຂະຫຍາຍຕົວຂອງ ກະສິກໍາ.  ເນ່ືອງຈາກວ່າຕະລອດໄລຍະອັນຍາວນານຂອງປະຫວັດສາດ (ຈົນເຖິງສະຕະວັດທ່ີ 19), ຂະແຫນງກະສິກໍາໃນ ໂລກຂະຫຍາຍຕົວຊ້າທ່ີສຸດ ຫລັງຈາກນັ້ນຍ້ອນການເພ່ີມປະຊາກອນຂອງໂລກ ຈ່ືງເກີດມີຄວາມກ້າວຫນ້າທາງເທັກນິກ ການຜະລິດກະສິກໍາ.

       ບັນດາທ່ານເຊ່ັນເດືອງຫົງເຊີດ (ປີ1980),  ກາວລຽມ ແລະ ເຈີນດຶກວຽນ (ປີ1990) ໄດ້ແບ່ງໄລຍະຂອງ ປະ ຫວັດສາດການຂະຫຍາຍຕົວຂອງກະສິກໍາທັງໝົດອອກເປັນ 3 ໄລຍະ ໂດຍອີງຕາມພື້ນຖານປັດໃຈການດໍາລົງຊີວິດ ເຊ່ັນ: ວັດຖຸ, ອຸປະກອນເຄ່ືອງມື ແລະ ຫົວຄິດປະດິດສ້າງຂອງຄົນກະທົບເຂົ້າກັບທໍາມະຊາດ.

      -  ໄລຍະກະສິກາປະຖົມບູຮານ: ເລ່ີມຕົ້ນເມ່ືອຄົນຮູ້ຈັກເຮັດນາແລະລ້ຽງສັດ.  ໃນສະໄໝເລ່ີມຕົ້ນທ່ີຄົນໃຊ້ ຫີນເປັນເຄ່ືອງມື, ມະນຸດດໍາລົງຊີບດ້ວຍການລ່າເນື້ອ, ເກັບເຄ່ືອງປ່າຂອງດົງເປັນອາຫານ.  ລະບົບນິເວດກະສິກໍາເບື້ອງ ຕົ້ນ ແມ່ນລະບົບນິເວດໄມ້ປ່າ, ຈາກນັ້ນຄ່ອຍໆກາຍມາເປັນຕົ້ນໄມ້ປູກແລະຫຍ້າທ່ີມີຄວາມເໝາະສົມກັບເງ່ືອນໄຂທ່ີໄດ້ ສ້າງຂື້ນໃນພື້ນທ່ີໄຮ່ນາ.  ຫລັງຈາກນັ້ນລະບົບນິເວດກະສິກໍາໄດ້ມີການຂະຫຍາຍຕົວຂື້ນເລື້ອຍໆມາ.  ໃນສະຕະວັດນີ້ ຄົນເຮັດໃຫ້ມີຜົນກະທົບເຂົ້າໃສ່ ທໍາມະຊາດ ໂດຍສະເພາະແມ່ນການທໍາມາຫາກິນເພ່ືອລ້ຽງຊີບ, ການອອກແຮງານ, ສ່ວນດ້ານແນວຄວາມຄິດແມ່ນປະສົບການ, ການປະດິດສ້າງອຸປະກອນເຄ່ືອງມືທ່ີງ່າຍດາຍ ຊ່ືງອາດສະແດງດ່ັງຕ່ໍໄປນີ້: 

ໄລຍະກະສິກໍາກັບການຂະຫຍາຍຕົວທາງວັດຖຸເທັກນິກ ແລະອຸປະກອນເຄືູ່ອງມືທີູ່ທັນສະໄໝ: ມີການປະກົດຂືູ້ນຂອງເຄືູ່ອງຈັກອາຍນໍູ້າໃນສະຕະວັດທີູ່ 18, ອຸປະກອນເຄືູ່ອງມືເກີດຂືູ້ນໃໝູ່ ແລະເພິູ່ມການລົງທຶນເຂົູ້າໃນການກະສິກໍາ ຊຶູ່ງໄດູ້ເຮັດໃຫູ້ມີຄວາມກູ້າວກະໂດດ, ຄົນໄດູ້ປະຕິບັດວິທະຍາສາດ 5 ຂະແຫນງເຂົູ້າໃນກະສິກໍາເຊັູ່ນ:

- ວິທະຍາສາດທາງເຄື່ອງຈັກ      - ວິທະຍາສາດທາງນ້ຳຊົນລະປະທານ

- ວິທະຍາສາດທາງເຄມີ           - ວິທະຍາສາດທາງໄຟຟ້າ

- ວິທະຍາສາດທາງຊີວະ

ຍ້ອນແນວນັ້ນປະລິມານຜົນຜະລິດຈ່ືງເພ່ີມຂື້ນຢ່າງໃຫຍ່ຫລວງ.  ດ່ັງນັ້ນຄົນຈ່ຶງນໍາໃຊ້ຜົນຜະລິດເປັນຕົ້ນຕໍ, ໄດ້ນໍາໃຊ້ອຸປະກອນເຄ່ືອງມືທ່ີດີເຂົ້າໃນທໍາມະຊາດ ເຮັດໃຫ້ທໍາມະຊາດໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຢ່າງຮ້າຍແຮງ ອັນເຮັດໃຫ້ເກີດຜົນ ຮ້າຍບາງຢ່າງທ່ີມະນຸດບ່ໍສາມາດຄວບຄຸມໄດ້.  ເນ່ືອງຈາກການສະທ້ອນຄືນຂອງທໍາມະຊາດ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມະນຸດຕ້ອງ ລະມັດລະວັງໃນທຸກການເຄ່ືອນໄຫວ.  ມະນຸດໃນປະຈຸບັນບ່ໍພຽງແຕ່ ຂາດອາຫານການກິນ, ຂາດສ່ີງໃຊ້ສອຍນຸ່ງຖືເທ່ົາ ນັ້ນ, ແຕ່ຍັງຂາດສ່ິງແວດລ້ອມທ່ີເໝາະສົມຕ່ໍການດໍາລົງຊີວິດ.  ໃນໄລຍະນີ້ການພົ້ນເດ່ັນຄືວັດຖຸ ແລະ ອຸປະກອນເຄ່ືອງມື ອອກແຮງງານຄື: 

   -  ໄລຍະທ່ີກະສິກໍາຂະຫຍາຍຕົວບົນພື້ນຖານວິທະຍາສາດ (ຈຸດເດ່ັນຂອງການຜະລິດກະສິກໍາບົນພື້ນຖານ ນິເວດວິທະຍາ): ມະນຸດສືບຕ່ໍການຜະລິດກະສິກໍາບົນພື້ນຖານຄວາມເໝາະສົມກັບບັນດາກົດເກນຂອງທໍາມະຊາດ, ຂອງລະບົບນິເວດກະສິກໍາ.  ອີງຕາມພື້ນຖານຂອງແນວຄວາມຄິດ ເພ່ືອຄວບຄຸມການເຄ່ືອນໄຫວ, ສົມດຸນກັບບັນດາລະ ບົບການຜະລິດກະສິກໍາ ເພ່ືອກ່ໍສ້າງຂະແຫນງກະສິກໍາໃຫ້ເຂັ້ມແຂງ, ມີເທັກນິກວິທະຍາສາດອັນແທ້ຈິງ ກາຍເປັນ ກໍາລັງການຜະລິດ